Το AIDS είναι μία από τις φονικότερες επιδημίες στην παγκόσμια ιστορία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΠΟΥ, από το 1981 που παρατηρήθηκε κλινικά στις ΗΠΑ, περί τα 75 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν προσβληθεί από το ιό HIV και πάνω από 32 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους (2018).
Η UNAIDS, η υπηρεσία του ΟΗΕ για την καταπολέμηση του AIDS, εκπέμπει αισιόδοξα μηνύματα για την τιθάσευση του ιού και τονίζει ότι «το τέλος της επιδημίας του AIDS δεν είναι πλέον απλώς ένα όραμα, μπορεί να γίνει πραγματικότητα έως το 2030».
Μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα του AIDS 2020 από την Εκτελεστική
Διευθύντρια της UNAIDS και Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέα των
Ηνωμένων Εθνών, Winnie Byanyima:
«Η Παγκόσμια Ημέρα του AIDS 2020 δεν θα μοιάζει με καμία άλλη. Το COVID-19 απειλεί την πρόοδο που έχει σημειώσει ο κόσμος στην υγεία και την ανάπτυξη τα τελευταία 20 χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των κερδών που έχουμε σημειώσει κατά του HIV. Όπως όλες οι επιδημίες, διευρύνει τις ανισότητες που υπήρχαν ήδη. Ανισότητα των φύλων, φυλετικές ανισότητες, κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Γινόμαστε ένας πιο άνισος κόσμος.
Είμαι περήφανη που τον τελευταίο χρόνο το κίνημα για τον ιό HIV κινητοποιήθηκε για να υπερασπιστεί την πρόοδό μας, για να προστατεύσει τα άτομα που ζουν με τον ιό HIV και άλλες ευάλωτες ομάδες και για να ωθήσει τον κορονοϊό πίσω.
Η εκστρατεία για την χορήγηση της θεραπείας HIV, η οργάνωση παραδόσεων φαρμάκων κατ ‘οίκον, η παροχή οικονομικής βοήθειας, τροφής και καταφυγίου σε ομάδες που κινδυνεύουν, ακτιβιστές του HIV και πληγείσες κοινότητες έχουν δείξει και πάλι ότι αποτελούν τον βασικό παράγοντα της αντίδρασης στον ιό HIV.
Είναι η δύναμη μέσα στις κοινότητες, εμπνευσμένη από την κοινή ευθύνη μεταξύ τους, που συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στις νίκες μας για τον HIV. Σήμερα, χρειαζόμαστε αυτή τη δύναμη περισσότερο από ποτέ για να ξεπεράσουμε τις συγκρούσεις επιδημιών του HIV και του COVID-19.
Φίλοι, απαντώντας στο COVID-19, ο κόσμος δεν μπορεί να κάνει τα ίδια λάθη που έκανε στον αγώνα κατά του HIV, όταν εκατομμύρια στις αναπτυσσόμενες χώρες πέθαναν περιμένοντας θεραπεία.
Ακόμα και σήμερα, περισσότερα από 12 εκατομμύρια άτομα εξακολουθούν να περιμένουν να λάβουν θεραπεία HIV και 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι μολύνθηκαν από τον ιό HIV το 2019 επειδή δεν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η UNAIDS υπήρξε κορυφαίος υποστηρικτής του εμβολίου των ανθρώπων κατά του κορονοϊού.
Τα παγκόσμια προβλήματα χρειάζονται παγκόσμια αλληλεγγύη.
Καθώς οι πρώτοι υποψήφιοι εμβολίων COVID-19 έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικοί και ασφαλείς, υπάρχει ελπίδα ότι θα ακολουθήσουν περισσότερα, αλλά υπάρχουν σοβαρές απειλές για τη διασφάλιση δίκαιης πρόσβασης. Καλούμε τις εταιρείες να μοιράζονται ανοιχτά την τεχνολογία και την τεχνογνωσία τους και να μεταβάλλουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τους, έτσι ώστε ο κόσμος να μπορεί να παράγει τα επιτυχή εμβόλια σε τεράστια κλίμακα και ταχύτητα που απαιτείται για την προστασία όλων και έτσι ώστε να μπορούμε να επανέλθουμε στην παγκόσμια οικονομία σε καλό δρόμο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ελληνοαμερικανίδα επικεφαλής επικοινωνίας του νέου προέδρου των ΗΠΑ
Ο στόχος μας για τον τερματισμό της επιδημίας του AIDS ήταν ήδη εκτός δρόμου πριν από το COVID-19. Πρέπει να τερματίσουμε τις κοινωνικές αδικίες που θέτουν τους ανθρώπους σε κίνδυνο να προσβληθούν από τον ιό HIV. Και πρέπει να αγωνιστούμε για το δικαίωμα στην υγεία. Δεν υπάρχει δικαιολογία για τις κυβερνήσεις να μην επενδύσουν πλήρως στην καθολική πρόσβαση στην υγεία. Πρέπει να μειωθούν τα εμπόδια όπως οι προμήθειες χρηστών που κλείνουν τους ανθρώπους από την υγεία.
Οι γυναίκες και τα κορίτσια πρέπει να σέβονται πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματά τους και η ποινικοποίηση και περιθωριοποίηση των ομοφυλόφιλων, των τρανσέξουαλ, των σεξουαλικών εργαζομένων και των ατόμων που χρησιμοποιούν ναρκωτικά πρέπει να σταματήσουν.
Καθώς πλησιάζουμε στο τέλος του 2020, ο κόσμος βρίσκεται σε επικίνδυνο μέρος και οι επόμενοι μήνες δεν θα είναι εύκολο.
Μόνο η παγκόσμια αλληλεγγύη και η κοινή ευθύνη θα μας βοηθήσουν να νικήσουμε τον κορονοϊό, να τερματίσουμε την επιδημία του AIDS και να εγγυηθούμε το δικαίωμα στην υγεία για όλους».
Ο ιός HIV και το AIDS
Ο ιός HIV στοχεύει στο ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, καθιστώντας τον οργανισμό του ευάλωτο έναντι των λοιμώξεων και ορισμένων τύπων καρκίνου. Καθώς ο ιός καταστρέφει και εμποδίζει τη λειτουργία των ανοσοκυττάρων, τα μολυσμένα άτομα σταδιακά γίνονται ανοσοανεπαρκή. Η κατάσταση αυτή, οδηγεί σε αυξημένη ευαισθησία σε ευρύ φάσμα λοιμώξεων, καρκίνων και άλλων ασθενειών. Το πλέον προχωρημένο στάδιο της λοίμωξης από τον HIV είναι το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοποιητικής Ανεπάρκειας (AIDS), το οποίο μπορεί να χρειαστεί από 2 έως 15 χρόνια για να αναπτυχθεί, ανάλογα με το άτομο.
Το AIDS καθορίζεται από την ανάπτυξη ορισμένων καρκίνων, λοιμώξεων ή άλλων σοβαρών κλινικών συμπτωμάτων. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, οι ομάδες ανθρώπων που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης του HIV, είναι άνδρες που έχουν σεξουαλική επαφή με άνδρες, χρήστες ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών, άτομα σε φυλακές και άλλα κλειστά περιβάλλοντα, διεμφυλικοί και εργαζόμενοι στην πορνεία και οι πελάτες τους.
Θεραπεία
Θεραπεία για τις λοιμώξεις από τον HIV, δεν υπάρχει. Ωστόσο, τα αποτελεσματικά αντιρετροϊκά φάρμακα μπορούν να ελέγξουν τον ιό και να βοηθήσουν στην πρόληψη της μετάδοσης έτσι ώστε τα άτομα με HIV λοίμωξη να απολαμβάνουν υγιή, μακρά και παραγωγική ζωή. Μεταξύ του 2000 και του 2017, οι νέες μολύνσεις από τον HIV μειώθηκαν κατά 36% και οι θάνατοι που σχετίζονται με τον HIV μειώθηκαν κατά 38%, λόγω της θεραπείας με αντιρετροϊκά φάρμακα. Σημειωτέον ότι το 2005 λάμβαναν θεραπεία 2 εκατομμύρια ασθενείς, 8 εκαττομμύρια το 2010, 21,7 εκαττομμύρια το 2017, ενώ ο στόχος για το 2020 είναι 30 εκατομμύρια και για το 2030, 33 εκατομμύρια άτομα.
Από πού ήρθε ο HIV;
Ο ιός HIV μπορεί να εντοπιστεί σε χιμπατζήδες στην Κεντρική Αφρική –πιο συχνά στην Κινσάσα, πρωτεύουσα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι πρόκειται για μια μετάλλαξη του ιού της ανοσολογικής ανεπάρκειας (SIV) – μια κατάσταση που συναντάται στους πιθήκους – και μεταφέρθηκε στους ανθρώπους όταν κυνηγοί ψάχνοντας για κρέας ήρθαν σε επαφή με μολυσμένο αίμα.
Αν και οι επιστήμονες δεν αναγνώρισαν τον ιό που προκάλεσε το AIDS πριν το 1984, η μεταπήδηση από τους χιμπατζήδες στους ανθρώπου πρέπει να έλαβε χώρα πολύ νωρίτερα, γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1800, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών των ΗΠΑ (CDC). Η πρώτη επιβεβαιωμένη περίπτωση HIV έρχεται από ένα δείγμα αίματος που πάρθηκε το 1957 και ανήκε σε έναν άνδρα στην Κινσάσα.
Από τη Δημοκρατία του Κονγκό διαδόθηκε στην Αϊτή, καθώς πολλοί Αϊτινοί εργάζονταν στη διπλανή χώρα και πιστεύεται πως μέσω αυτόν ο ιός ταξίδεψε μέσω του Ατλαντικού στην Καραϊβική.
Ποιο ήταν το πρώτο θύμα του HIV;
Το AIDS αναγνωρίστηκε ως ασθένεια στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν ο φυσικός Μάικλ Γκοτλίμπ από το Πανεπιστήμιο UCLA αποφάσισε να ονοματίσει την δραματική ασθένεια η οποία έπληττε ομοφυλόφιλους άνδρες που ζούσαν στο Λος Άντζελες.
Στις 15 Μαΐου 1969 ένας μαύρος ομοφυλόφιλος έφηβος πέθανε στο Σεντ Λούις του Μισούρι από μια άγνωστη μέχρι τότε ασθένεια. Πριν από το θάνατό του, ο 16χρονος Ρόμπερτ Ρέιφορντ είχε αναπτύξει αλλοιώσεις του σαρκώματος Καπόσι και άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με το AIDS.
Ωστόσο, μόλις το 1987 μία αυτοψία αποκάλυψε ότι ο Ρέιφορντ έφερε τον ιό με αποτέλεσμα πλέον να θεωρείται ως το πρώτο επίσημο θύμα της ασθένειας στις ΗΠΑ.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, η πρώτη περίπτωση AIDS εμφανίστηκε το 1981, ο πρώτος θάνατος από AIDS καταγράφηκε το 1983 και τα πρώτα δηλωθέντα περιστατικά μόλυνσης HIV το 1984.
Πόσα άτομα νοσούν κάθε χρόνο;
Παγκοσμίως, υπολογίζεται ότι περίπου 1,7 εκατ. άνθρωποι νοσούν με τον ιό του HIV.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Μείωση στις νέες διαγνώσεις της HIV λοίμωξης, παρατηρείται στην Ελλάδα, μετά από μια σταθεροποιητική τάση την τελευταία τριετία. Ανησυχητικές όμως παράμετροι είναι η αύξηση σε ετεροφυλόφιλους και τα υψηλά ποσοστά, πάνω από 50%, καθυστερημένης διάγνωσης της HIV λοίμωξης.
Σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), τους πρώτους δέκα μήνες του 2019 διαγνώστηκαν και δηλώθηκαν 473 περιστατικά HIV λοίμωξης (4,4 ανά 100.000 πληθυσμού), εκ των οποίων τα 364 (76,96%) αφορούσαν σε άνδρες, τα 106 (22,41%) σε γυναίκες και 3 (0,63%) σε διεμφυλικά άτομα. Οι νέες διαγνώσεις HIV ανά 100.000 πληθυσμού για το πρώτο δεκάμηνο του 2019, βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με εκείνες που δηλώθηκαν τα αντίστοιχα χρονικά διαστήματα των εννέα προηγούμενων ετών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Αντέχουμε τη διαφορετικότητα;
Κυρίαρχος τρόπος μετάδοσης παραμένει η σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη μεταξύ ανδρών (41,9%), ενώ ακολουθεί η ετεροφυλοφιλική σεξουαλική επαφή (28,6%) και η χρήση ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών (8,3%).
Στην Ελλάδα, βάσει των ευρωπαϊκών και διεθνών κατευθυντηρίων οδηγιών, χορηγείται αντιρετροϊκή θεραπεία σε όλα τα άτομα με HIV λοίμωξη το ταχύτερο δυνατόν μετά τη διάγνωση. Η έγκαιρη χορήγησή της συνδέεται, σε ατομικό επίπεδο, με τη μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας της νόσου και, σε επίπεδο δημόσιας υγείας, με την ελάττωση της μεταδοτικότητας και την συνακόλουθη αναχαίτιση της επιδημίας.
Ο HIV ΔΕΝ μεταδίδεται:
- από τον αέρα
- από το κολύμπι στη θάλασσα ή σε πισίνες
- από καθίσματα τουαλέτας
- από τα πόμολα
- από τα τρόφιμα και τα ποτά
- από την κοινή χρήση μαγειρικών συσκευών ή μαχαιροπίρουνων κλπ
- από την κοινή χρήση πετσετών, σεντονιών, τηλεφώνων κλπ
- από αντικείμενα και επιφάνειες γενικώς
- από το τσίμπημα εντόμων όπως είναι τα κουνούπια ή οι ψύλλοι.
- από τα ζώα εν γένει
- από το σάλιο και από τα φιλιά
- από τη σωματική επαφή
Ποια είναι τα συμπτώματα του AIDS;
- Απότομη, ανεξήγητη απώλεια βάρους
- Ξηρόβηχας
- Νυχτερινοί ιδρώτες
- Επίμονος πυρετός
- Διογκωμένοι λεμφαδένες
- Διάρροια επίμονη
- Πνευμονία
- Φλύκταινες στο δέρμα, στη μύτη, στο στόμα
- Απώλεια μνήμης, κατάθλιψη και νευρολογικές διαταραχές
(Κεντρική φωτογραφία: iStock/ Getty Images/ Ideal Images)