Κάποτε στο Τατόι…

Ας κάνουμε ένα «ταξίδι» στο χρόνο, μέσα από τα μάτια του δημοσιογράφου-συγγραφέα Δημήτρη Λυμπερόπουλου.

Το στρατηγείο του Winston Churchill, έγινε ξενοδοχείο!

Ήταν το 1863, όταν το ελληνικό κράτος παραχώρησε στον πρίγκιπα Χριστιανό Γουλιέλμο-Φερδινάνδο της Δανίας το θρόνο και μαζί ένα κτήμα στους πρόποδες της Πάρνηθας, στη θέση Τατόι. Ο Χριστιανός Γουλιέλμος έγινε ο βασιλιάς Γεώργιος ο Α’ και στο κτήμα χτίστηκαν τα ομώνυμα ανάκτορα.

Καθώς η εκάστοτε βασιλική οικογένεια κατοικούσε στο σημερινό Προεδρικό Μέγαρο της Ηρώδου Αττικού, τα ανάκτορα του Τατοΐου έγιναν θερινά και το δάσος των 40.000 στρεμμάτων που το περιέλαβε μεταβλήθηκε σε ένα θαυμάσιο δασόκτημα με σπάνια υπεραιωνόβια δέντρα, στάβλους, χωράφια, φυτώρια. Το κυρίως παλάτι πλαισιώνεται από αρκετά άλλα πέτρινα κτίσματα και κτίρια, σε σχέδια του Ερνέστου Τσίλερ, απόλυτα εναρμονισμένα στο φυσικό περιβάλλον. Ξεχωρίζουν το τηλεγραφείο, το υπασπιστήριο, οι υπέροχοι ξενώνες, το βουστάσιο, το οινοποιείο, οι κατοικίες του προσωπικού και τα βοηθητικά κτίρια.

Η πρόσοψη των θερινών ανακτόρων του Τατοΐου, λίγο πριν την εγκατάλειψη

Στο Τατόι γεννήθηκαν βασιλείς και φιλοξενήθηκαν εξέχουσες προσωπικότητες από τον Τσάρο Νικόλαο Β’ της Ρωσίας και τη θρυλική Σίσυ το 1867, ως την βασίλισσα Ελισάβετ του Ηνωμένου Βασιλείου και την πρώτη κυρία των ΗΠΑ Τζάκι Κένεντι.

Από το τέλος του 1948 στην έπαυλη του, εγκαταστάθηκε μόνιμα η βασιλική οικογένεια του Παύλου και της Φρειδερίκης και την εγκατέλειψε οριστικά το πρωί του Αντικινήματος κατά της Χούντας, στις 13 Δεκεμβρίου 1967.

1953. Ο Βασιλιάς Παύλος στο αγαπημένο του γραφείο, στο Τατόι

Το Τατόι υπήρξε ο τόπος μεγάλων ιστορικών γεγονότων και αποφάσεων όπως η έξωση του Κωνσταντίνου Α’ το 1917, η αγωνία και ο θάνατος του Βασιλιά Αλέξανδρου, η απώλεια του Βασιλιά Παύλου. Άπειρες ήταν οι επίσημες και ανεπίσημες συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν εκεί και επηρέασαν την πορεία των εθνικών πραγμάτων της χώρας μας. Τρεις κυβερνήσεις ορκίστηκαν στο Τατόι: του Ελευθερίου Βενιζέλου τον Αύγουστο του 1915, του Δημητρίου Ράλλη τον Νοέμβριο του 1920, και του Γεωργίου Παπανδρέου, τον Φεβρουάριο του 1964. Στο βασιλικό κοιμητήριο, στο λοφίσκο Παλαιόκαστρο έχουν ενταφιαστεί από τον Βασιλιά Γεώργιο Α’ των Ελλήνων και την Βασίλισσα Όλγα ως τον Βασιλιά Παύλο και την Βασίλισσα Φρειδερίκη.

1963. Στα Ανάκτορα του Τατοΐου, ο Βασιλιάς Παύλος και η Βασίλισσα Φρειδερίκη με την Τζάκι Κένεντι. Πίσω τους διακρίνονται η αδελφή της Τζάκι, Λι  Ράτζιβιλ και η πριγκίπισσα Ειρήνη

Πριγκιπικός Αρραβώνας

Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1961 τα Ανάκτορα στο Τατόι έζησαν έρωτες και χαρές, με τον αρραβώνα της πριγκίπισσας Σοφίας με τον Δον Χουάν Κάρλος των Βουρβόνων, ινφάντε της Ισπανίας και τυπικό διάδοχο του ισπανικού θρόνου (καθώς η δικτατορία του Φράνκο είχε ανακόψει τον δρόμο του προς την πολυπόθητη βασιλεία). Όπως άλλωστε με συγκίνηση αναφέρει στο βιβλίο της Pilar Urbano με τίτλο «Η Βασίλισσα», η Βασίλισσα της Ισπανίας Σοφία: «Έχω θαυμάσιες αναμνήσεις από τις οικογενειακές στιγμές που ζήσαμε στο Τατόι. Μου φαίνεται ότι ακόμα μυρίζω εκείνη την αύρα ανάμεσα στους ευκάλυπτους, τα πεύκα, τις καστανιές. Α, και από ένα άλλο δέντρο, που αγαπώ και που εδώ στην Ισπανία το φυτεύουν μόνο στα νεκροταφεία, μόνο για τους νεκρούς: το κυπαρίσσι. Στο Τατόι υπήρχαν και βατομουριές δίπλα στο φράχτη. Μου άρεσε να πηγαίνω μόνη μου να μαζεύω βατόμουρα από εκεί. Μαζευόμασταν το βραδάκι και οι πέντε στο δωμάτιο του πατέρα μου, που ήταν κάτι ανάμεσα σε γραφείο και καθιστικό. Εκεί, σε κάτι άνετες πολυθρόνες δίπλα στο τζάκι, δειπνούσαμε χωρίς επισημότητες, ακούγαμε μουσική, μιλούσαμε για χίλια δυο πράγματα. Εναλλάσσαμε τη διαμονή μας στο Τατόι και στην Αθήνα, ανάλογα με τις υποχρεώσεις των γονιών μου. Στους αρραβώνες μου με τον δον Χουάν ,η  βασιλική οικογένεια των Μπορμπόν φιλοξενήθηκε στο Τατόι. Ο Βασιλιάς Παύλος μας χάρισε κάποια ωραία ελληνικά δαχτυλίδια του 4ου αιώνα π.Χ.»

13 Σεπτεμβρίου 1961. Στα ανάκτορα στο Τατόι αρραβωνιάστηκαν η πριγκίπισσα Σοφία και ο Δον Χουάν Κάρλος

Αναμνήσεις από την πριγκίπισσα Ειρήνη

Η πριγκίπισσα Ειρήνη, στο βιβλίο του Κώστα Μ. Σταματόπουλου «Το Χρονικό του Τατοίου 1800-2003» διηγείται τις δικές της αναμνήσεις από τα παιδικά της χρόνια στο Τατόι: «To 1953, έκανε την εμφάνισή του στο Τατόι ο κινηματογράφος χάρη στη δωρεά μιας μηχανής προβολών της Φοξ Φιλμ. Ο ημιυπόγειος χώρος, κάτω ακριβώς από το βασιλικό γραφείο, μετατράπηκε σε αίθουσα προβολών, στην οποία όλη η οικογένεια κατέβαινε από μια στριφτή και στενή σκάλα που κτίστηκε επί τούτου στη νοτιοανατολική γωνία του γραφείου. Τα καθίσματα είχαν μπλε καλύμματα και μία μπλε κουρτίνα έκρυβε την οθόνη. Η προβολή άρχιζε μετά το δείπνο, γύρω στις εννέα και μισή. Μπροστά, καθόντουσαν οι γονείς μας και οι φιλοξενούμενοι που τύχαινε να έχουμε και πίσω καθόμασταν εμείς. Φορούσαμε ρόμπες, ήμασταν άνετοι. Πιο πίσω ήσαν οι υπασπιστές και το προσωπικό. Στις προβολές ήσαν όλοι καλεσμένοι, έρχονταν όμως μόνον όσοι το ήθελαν. Όλοι έκαναν σχόλια, αντήλλασσαν πειράγματα, γελούσαμε. Οι ταινίες ήσαν ευρωπαϊκές ή αμερικανικές όλων των ειδών, καμία φορά και ελληνικές».

27-2-1965. Βόλτα της βασιλικής οικογένειας στο τεράστιο κτήμα με το ηλεκτροκίνητο αυτοκινητάκι μάρκας «Victor»

Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος χαϊδεύει το άλογό του, λίγο πριν την επίσημη παρέλαση

Το Τατόι όμως εκτός από λάμψη και χλιδή, ανέμελες οικογενειακές στιγμές αλλά και δραματικά γεγονότα που επηρέασαν την ιστορία του τόπου μας, έζησε την εγκατάλειψη και βίωσε βανδαλισμούς, ασυδοσία, φωτιές, σεισμούς.

Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων αποφάσισε ομόφωνα την ανάπλασή του κτήματος, σε τρεiς τομείς: Μουσειακός, Φιλοξενία- Εστίαση, Αγροτουρισμός. Το φιλόδοξο σχέδιο βιωσιμότητάς του, μετά από έγκριση τού Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, περιλαμβάνει επενδύσεις 100 εκατομμυρίων ευρώ. Το συντονισμό του εμβληματικού έργου, έχει το Υπουργείο Πολιτισμού.

Από τον Δημήτρη Δ. Λυμπερόπουλο