Μίνως Μάτσας: Γράφει με νότες τη δική του ιστορία

Το ονοματεπώνυμό του μπορεί να είναι βαρύ για την  ιστορία του ελληνικού τραγουδιού, εκείνος όμως γράφει τη δική του, κάνοντας το ακόμα πιο σημαντικό για να το βρουν και να το συζητούν οι επόμενες γενιές. Ο Μίνως Μάτσας δεν είναι μια απλή περίπτωση συνθέτη. Κινείται με την ίδια ευκολία γράφοντας μουσικές για τις θεατρικές παραστάσεις (Οιδίποδα, Μακβεθ), σίριαλ (Νησί), για κινηματογραφικές ταινίες (Ευτυχία, Φαντασία) και όχι μόνον. Συνθέτει με δεξιοτεχνία, είτε αφορά σ’ ένα ζεμπέκικο ή τσιφτετέλι, είτε ένα έντεχνο.

Το στρατηγείο του Winston Churchill, έγινε ξενοδοχείο!

Έρχεσαι να ταράξεις και πάλι τις ευαίσθητες χορδές μας και να μας συγκινήσεις με τις μελωδίες σου.

Χαίρομαι αν το καταφέρνω αυτό. Άλλωστε αυτό ήταν και ο σκοπός μου.

Είσαι πολυπράγμων, με τρεις κινηματογραφικές ταινίες και δυο θεατρικά, αυτή την περίοδο, που φέρουν την υπογραφή σου.

Η αλήθεια είναι ότι αυτή την περίοδο έτρεχα με πολλά πράγματα τα οποία ήταν σημαντικά αλλά αισθάνομαι ικανοποιημένος από το αποτέλεσμά τους. Αρχικά να πω για την ταινία «Ευτυχία» που την περιμένει όλος ο κόσμος και βγαίνει στους κινηματογράφους στις 19 Δεκεμβρίου. Έχω γράψει τα μουσικά θέματα της ταινίας, με πρωτότυπα τραγούδια αλλά και διασκευές τραγουδιών της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου.

Ήταν μια συγκινητική στιγμή για εσένα το να γράψεις τραγούδια για την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, γνωρίζοντας την συμμετοχή της οικογένειάς σου και την προσφορά της στο ρεμπέτικο αλλά και το λαϊκό τραγούδι και την σχέση που είχαν με τον Βαμβακάρη και τον Τσιτσάνη; Πώς αισθάνθηκες όταν σου έκαναν την πρόταση;

Ήμουν πολύ ευτυχής όταν πριν από τρία χρόνια, μου έφεραν το σενάριο και μου ζήτησαν να γράψω τη μουσική της ταινίας. Δεν είναι εύκολο να γράφεις μουσική για μια ταινία και μάλιστα για την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Είχε πολλές ώρες δουλειάς και μελέτης. Αλλά το θεωρώ σαν ένα πολύ δικό μου κομμάτι αυτό το είδος, της μουσικής. Ο παππούς μου ήταν φίλος του Βαμβακάρη του Τσιτσάνη, ο πατέρας μου επίσης του Τσιτσάνη.

«ΕΥΤΥΧΙΑ» Το μεγαλύτερο κινηματογραφικό γεγονός της χρονιάς

Αυτή η μουσική, συγκινεί κατά ένα περίεργο λόγο και εσένα που σε ξέρουμε να γράφεις πιο έντεχνα τραγούδια.

Η  ιστορία της Ευτυχίας είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και συγκινητική. Ήταν μια γυναίκα που ήρθε από την καταστροφή της Σμύρνη, σώθηκε, και έγραφε στίχους στα Μετεμφυλιακά χρόνια, ακριβώς μετά το ρεμπέτικο. Δεν ήταν συνηθισμένο για μια γυναίκα εκείνη την εποχή. Μια πανέξυπνη γυναίκα, που υπάρχει τεράστια μυθολογία γύρω από το όνομά της. Έζησε πολλά στην προσωπική της ζωή, με θανάτους, που σημάδεψαν την ζωή της. Πέθανε ο άνδρας της, έχασε την κόρη της και το έριξε στα χαρτιά. Πολλοί νομίζουν ότι ήταν μια γυναίκα αυτοκαταστροφική, κάθε άλλο, εγώ την βρίσκω έξυπνη , δραστήρια και κυρίως φιλοσοφημένη γυναίκα. Απλώς ο τζόγος ήταν μια διέξοδος γι’ αυτήν. Ήταν μια υπέροχη γυναίκα και όσοι την έχουν γνωρίσει μπορούν να το επιβεβαιώσουν. Ήταν μια δύσκολη διεργασία η επιλογή των τραγουδιών της ταινίας. Επιλέξαμε με τον σκηνοθέτη Άγγελο Φραντζή ποια τραγούδια της θα  ακουστούν  μέσα στην ταινία , ποια θα διασκευαστούν ενώ μου ζήτησε να γράψω κι ένα πρωτότυπο δικό μου τραγούδι που να είναι αφιερωμένο σε εκείνη. Τους στίχους γι’ αυτό το τραγούδι έγραψε η Σοφία Καψούρου και το ερμηνεύουν ο Γιώργος Νταλάρας, η Ελεονώρα Ζουγανέλη, η Μαρία Κίτσου και ο Κώστας Τριανταφυλλίδης.

Ο παππούς σου θα ήταν ιδιαίτερα υπερήφανος αν ζούσε και έβλεπε την συνέχεια του ονόματος Μίνως Μάτσας.  Εκείνος δεν χάρηκε να δει το όνομά του στην δισκογραφία ως στιχουργός αφού έγραφε με ψευδώνυμα. Αισθάνεσαι ότι έχεις εκπληρώσει το « χρησμό» της οικογένειας;

Το ελπίζω ότι θα τον ικανοποιούσε η εξέλιξή μου αυτή. Ο «χρησμός» ίσως να ήταν να συνεχίσω την δουλειά που έκανε ο πατέρας μου, που είχε την MINOS και μετά την MINOS-ΕMI, αλλά έφυγα στην στροφή, σαν τον Οιδίποδα. Ο παππούς μου έγραφε πράγματι στίχους και τα τραγούδια του που έγιναν μεγάλες επιτυχίες όπως το «Μινόρε της Αυγής», τα οποίο όμως υπέγραφε με ψευδώνυμα: Τσαμας, Μαργαρίτης, και κανα δύο άλλα, για να μην έρθει σε κόντρα με άλλους δημιουργούς που ήταν φίλοι  του.

Δεν είχες το επιχειρηματικό δαιμόνιο μέσα σου ;

Νομίζω πως όχι, δεν το έχω, γιατί αν το έκανα θα κυκλοφορούσα τα τραγούδια που θα ήταν  του δικού μου γούστο. Όπως καταλαβαίνεις δεν μπορείς να κάνεις έτσι δουλειά ως επιχειρηματίας στην δισκογραφία.

Έχεις γράψει αυτή την περίοδο, τη μουσική και για δύο ακόμα ταινίες.

Η ταινία «Φαντασία» είναι από την προηγούμενη εβδομάδα στις αίθουσες και το σενάριο της είναι πάλι σε σχέση με το λαϊκό τραγούδι. Πρόκειται για ελληνικό μελόδραμα με μια κοπέλα από την επαρχία που έρχεται στην Αθήνα για να γίνει λαϊκή τραγουδίστρια. Εκεί έγραψα μουσικές για την δεκαετία του ‘90 και τα τραγούδια ερμηνεύει η Ρένα Μόρφη.

Φαντασία Ο έρωτας ανάβει τις νύχτες… και οδηγεί τους σινεφίλ στις κινηματογραφικές αίθουσες.

Είναι στοίχημα για τον συνθέτη, να μπορέσει με τη μουσική του να βγάλει συναισθήματα στον θεατή ακόμα περισσότερο από ό, τι μπορεί να κάνει το ίδιο το σενάριο;

Ισχύει και είναι επιτυχία όταν το καταφέρνει ο συνθέτης. Εμένα πάντα μου άρεσε να εκφράζω μουσικά ιστορίες και μου φαίνεται πολύ φυσιολογικό μια ιστορία να της βάζω μουσική. Όταν βάζεις μουσική σ’ ένα στίχο ακόμα και εκεί θα πεις μια ιστορία. Το ίδιο γίνεται και όταν βλέπω μια εικόνα, οπότε μου είναι πολύ εύκολο να γράψω μουσική.

Όταν έγραψα τη μουσική του κεντρικού θέματος, για την ταινία «Ευτυχία» είχε γυριστεί ήδη η ταινία, οπότε την έγραψα πάνω στην εικόνα. Τα υπόλοιπα κομμάτια έγιναν πριν, ώστε να υπάρχουν κατά τα γυρίσματα. Συνήθως γράφω την μουσική πάνω στην εικόνα και όχι πάνω στο σενάριο εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις όπως εδώ που έπρεπε να γραφτούν τραγούδια για να τα ερμηνεύσουν οι ηθοποιοί κατά το γύρισμα της ταινίας.

Υπάρχει όμως πάντα μια συνεργασία με τον σκηνοθέτη είτε είναι κινηματογράφος είτε θέατρο;

Ναι, όμως στο θέατρο παρακολουθείς τις πρόβες, γιατί κάθε εβδομάδα μεγαλώνει αυτό το «παιδάκι» και κάθε εβδομάδα αλλάζει το έργο, οπότε προσαρμόζομαι και εγώ πάνω σ αυτή την πορεία έως την τελευταία στιγμή, την τελευταία εβδομάδα που θα γίνει η τελική πρόβα μαζί με τους ηθοποιούς.

Σου έχει συμβεί να αλλάξεις το μουσικό θέμα γιατί η πορεία από τις πρόβες σε πήγε αλλού;

Πολλές φορές, όχι όμως τις κεντρικές ιδέες. Μόνο κάποιες λεπτομέρειες.

Κατά κάποιο τρόπο, σκηνοθετείς και εσύ;

Εγώ σκηνοθετώ τις μουσικές μου, με την ενορχήστρωση. Η σκηνοθεσία έτσι ή αλλιώς είναι σύνθεση και ο σκηνοθέτης καλείτε να ενώσει όχι μόνο καλές ερμηνείες αλλά και  διαφορετικά στοιχεία. Το ίδιο κάνει και ο συνθέτης, που οφείλει να ενορχηστρώσει τα μουσικά θέματα.

Αυτό είναι ταλέντο ή διδάσκεται;

Νομίζω ότι δεν διδάσκεται, αλλά εξελίσσεται. Σίγουρα υπάρχει ένας σπόρος που εξελίσσεται. Μπορεί να διδάσκονται κόλπα, τεχνικές.

Έχεις κάποιο δικό σου στίγμα που ακολουθείς στις μουσικές που γράφεις;

Εξαρτάται από τους ανθρώπους που συνεργάζομαι κάθε φορά. Είναι  διαφορετικό  το ταξίδι. Μπαίνω πολύ μέσα στην ιστορία, αλλιώς δεν μπορώ να γράψω. Γι’ αυτό και εξαντλούμαι στο τέλος.

Έχεις κάνει και μία τρίτη ταινία για φέτος.

Έχω κάνει και μια ταινία που δεν έχει βγει ακόμα στις αίθουσες. Είναι της Αγγελικής Αντωνίου, με τίτλο « Πράσινη θάλασσα» και είναι βασισμένη σε ένα βιβλίο της Ευγενίας Φακίνου. Αφορά σε μια κοπέλα που έχει ξεχάσει τα πάντα μετά από ένα χτύπημα και ξεκινά τη ζωή της ξανά από την αρχή, προσπαθώντας να θυμηθεί ποια είναι.

Κινηματογράφος ή θέατρο;

Γιατί πρέπει να διαλέξω; Είναι πολύ διαφορετική η διεργασία. Στον κινηματογράφο είμαι μόνος μου, έχω  την εικόνα και γράφω, στο θέατρο «κλέβω» από τους ηθοποιούς που συναναστρέφομαι στις πρόβες.

Σε εμπνέουν δηλαδή οι ηθοποιοί για να γράψεις;

Φυσικά, όπως και το κείμενο. Αλλά «κλέβω» κυρίως από τους ίδιους.

Τώρα συνεργάζεσαι με τον Δημήτρη Λιγνάδη, στην παράσταση «Μάκμπεθ», που θα ανέβει στο Εθνικό Θέατρο.

Ένα υπέροχο κείμενο που οι Άγγλοι το αποκαλούν «το σκοτσέζικο έργο», γιατί το θεωρούν γρουσούζικο και πάντα συνέβαινε ένα ατύχημα όταν ανέβαινε στο θέατρο. Είμαστε στην ανάγνωση του έργου, πολύ αρχή και στο ξεκίνημα της προετοιμασίας. Αρχές Φεβρουαρίου θα ανέβει στο Εθνικό.

Γι’ αυτό το έργο, διεθνώς, έχουν γράψει πολλοί δημιουργοί μουσική. Είναι πρόκληση ακόμα μεγαλύτερη για εσένα να γράφεις τη δική σου μουσική;

Είναι φυσικά μια πρόσκληση αλλά δεν το σκέφτεσαι αυτό. Όταν πήγα για πρώτη φορά στην Επίδαυρο έγραψα τη μουσική για τους «Όρνιθες», ένα αγαπημένο μου έργο του Χατζιδάκι. Ήταν τόσο διαφορετική η τοποθέτηση του σκηνοθέτη Χατζάκη στο έργο του Αριστοφάνη, οπότε με έβαλε σε ένα τελείως διαφορετικό δρόμο καθόλου λυρικό, πολύ Φελινικό. Αν έκανα αυτό το έργο μπορώ να κάνω τα πάντα.

Στη  ταινία «Φαντασία» έχεις γράψει ένα πολύ λαϊκό κομμάτι το οποίο είναι τσιφτετέλι. Δεν θα φανταζόμουν ποτέ ότι είναι το δικό σου αγαπημένο είδος λαϊκού τραγουδιού.

Αυτά τα τραγούδια τα έχω ζήσει από πέντε χρονών και έχουν μπει στο αίμα μου, μου βγαίνουν μ΄ ένα τρόπο πολύ φυσικό, όχι συχνά αλλά μου βγαίνουν κατά καιρούς. Όταν το ακούω μάλιστα, λέω, τι ωραίο, γιατί νομίζω ότι το έχει κάνει κάποιος άλλος. Από μικρό παιδί άκουγα αυτό το είδος των τραγουδιών από τους τραγουδιστές που ερχόντουσαν στην εταιρεία του πατέρα μου, τους δημιουργούς που έπαιζαν μπουζούκι. Ήταν ένας ωραίος κόσμος για ένα παιδάκι που έβλεπε να έρχονται εκεί τη δεκαετία του ’70, κάποιοι με μαλλιά μακριά, με ενθουσιασμό να παίζουν και να τραγουδάνε.  Την θυμάμαι ως φοβερή διασκέδαση!

Είσαι στην κορυφή των καλύτερων συνθετών. Το καταλαβαίνεις αυτό; Πως το αισθάνεσαι;

Είναι πολύ ωραίο αυτό που συμβαίνει και θα ήταν ψέματα να πω ότι δεν το χαίρομαι. Κυρίως με ικανοποιεί που μπορώ να επιλέγω τι θέλω να κάνω, με ποιους θέλω να συνεργάζομαι και αυτό το απολαμβάνω.

Από τη Βασιλεία Ζερβού