ΒΑΛΤΙΜΟΡΗ: Για μία… ιδιαίτερη απόδραση

Εκείνη όμως τη μέρα ένας άνδρας έπεσε νεκρός στους δρόμους της, με μια σφαίρα στο στήθος. Όπως δήλωσε εκπρόσωπος της Αστυνομίας, από το 2002 η πόλη έχει καταφέρει ελάχιστες φορές να συμπληρώσει δεκαήμερο χωρίς να θρηνεί νεκρούς.

Το στρατηγείο του Winston Churchill, έγινε ξενοδοχείο!

Ξέρω, δεν είναι αυτός ο κατάλληλος πρόλογος για ταξιδιωτικό ρεπορτάζ αφιερωμένο στη Βαλτιμόρη. Αυτή όμως είναι η Βαλτιμόρη. Μία από τις 50 πιο επικίνδυνες πόλεις του πλανήτη, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν δοθεί στη δημοσιότητα. Και το σημερινό ταξίδι, δεν θα είναι από εκείνα που σε προτρέπουν να σταματήσεις αυτή τη στιγμή όποια δουλειά κάνεις και να φύγεις για Βαλτιμόρη για να ζήσεις τις πιο ξέγνοιαστες διακοπές της ζωής σου. Ας πούμε πως είναι από εκείνα που προσπαθούν να αναδείξουν την καλή πλευρά μιας πόλης με ειδικά χαρακτηριστικά. Και αυτές οι πόλεις αξίζουν της προσοχής μας. Για την εμπειρία και την αίσθηση μίας πραγματικότητας που απέχει αρκετά από τους συνήθεις τουριστικούς προορισμούς. Γιατί ο υπέροχος κόσμος που μας περιμένει να τον γνωρίσουμε δεν είναι πάντα ασφαλής, δεν είναι πάντα ευχάριστος, ούτε φιλόξενος. Μπορεί ενίοτε να μας φανεί ακόμα και παρανοϊκός μέσα στην παρακμή του, όπως άλλωστε φαίνεται η Βαλτιμόρη στις ταινίες ενός διαπρεπούς παιδιού της, του σκηνοθέτη Τζον Γουότερς που την έχει χρησιμοποιήσει ως σκηνικό στις ταινίες του. Υπερβάλει;

Η Βαλτιμόρη είναι λιμάνι. Και οι πόλεις – λιμάνια είναι σχεδόν πάντα φτωχομάνες (με ελάχιστες, βλέπε Μονακό, εξαιρέσεις). Η φτώχεια γεννάει παραβατικότητα και εγκληματικότητα.

Στη Βαλτιμόρη υπήρχε και ανθηρή βιομηχανία: Λειτουργούσαν από παλιά εργοστάσια χάλυβα που απασχολούσαν χιλιάδες εργάτες. Ένα από εκείνα, το χαλυβουργείο του Sparrow Point, ιδιοκτησίας της Bethlehem Steel, στα τέλη της δεκαετίας του ‘50 έδινε ψωμί σε 30.000 εργάτες. Από τη δεκαετία του ’60, το προσωπικό άρχισε να μειώνεται και η παραγωγή να περιορίζεται, καθώς άρχισε να εισάγεται φθηνότερος χάλυβας από αλλού. Το 2001 η Bethlehem Steel κήρυξε πτώχευση. Αυτή είναι μια από τις δραματικές περιπτώσεις που μπορούν να εξηγήσουν την έκρηξη ανεργίας που σημειώθηκε στην πόλη. Ή, μάλλον, στις «πόλεις» διότι κάποιοι λένε πως υπάρχουν δύο Βαλτιμόρες: η Βαλτιμόρη της υποβάθμισης και των οξύτατων κοινωνικών προβλημάτων, την οποία κατοικούν οι φτωχοί (κυρίως Αφροαμερικάνοι) και η Βαλτιμόρη της μικρής ομάδας των πλουσίων με τα πολυτελή σπίτια, τα ακριβά αυτοκίνητα, τα ιδιωτικά σχολειά και τα prive club.

Ένα από τα πιο ασφαλή μέρη της Βαλτιμόρης είναι το εσωτερικό λιμάνι της, που ανακατασκευάστηκε και μετατράπηκε σε τουριστική ατραξιόν και σε πολυτελή τόπο διαμονής και αναψυχής. Εκεί μπορείς να περπατήσεις, να θαυμάσεις τα ιστορικά πλοία που εκτίθενται, να απολαύσεις το φαγητό ή το γλυκό σου, να κάνεις βαρκάδα με κάτι αστεία (και κακόγουστα) βαρκάκια που έχουν τη μορφή δράκων, να ακούσεις μουσική από πλανόδιους καλλιτέχνες. Είναι χώρος όμορφος και ανοιχτόκαρδος. Στις προβλήτες του και στα πέριξ αυτών θα βρείτε το Ενυδρείο, το Maryland Science Center, το American Science Museum, καθώς και το γραφείο πληροφοριών για τους τουρίστες. Κοντά στο λιμάνι βρίσκεται και το Baltimore Museum of Industry. Όπως και ωραιότατα συγκροτήματα με ακριβά διαμερίσματα. Έξω από ένα τέτοιο ισόγειο διαμέρισμα ο ηλικιωμένος ιδιοκτήτης του σκάλιζε, την ώρα που περνούσαμε, τον κήπο του. Μια περαστική σταμάτησε και του μίλησε, ήταν απ΄ ό,τι κατάλαβα παλιά γειτόνισσά του. «Εδώ είμαστε πολύ πιο ασφαλείς», της είπε ο κύριος, «υπάρχει φύλαξη, καμία σχέση με την παλιά γειτονιά». Και όταν η συνομιλήτριά του συγκατένευσε, εκείνος συνέχισε με ενθουσιασμό: «Αν κάποιοι δίνουν του κόσμου τα λεφτά για να ταξιδέψουν και να γνωρίσουν τον κόσμο, εγώ τώρα που ζω στο λιμάνι και βλέπω όλο τον κόσμο να έρχεται σε εμένα!». Δεν μπόρεσα να μην σκεφτώ πόσο στενοί ήταν ορίζοντές του, τη στιγμή που θεωρούσε το λιμάνι της Βαλτιμόρης ως… το κέντρο της Γης. Αλλά και πόσο μεγάλη ανακούφιση είναι, όταν ζεις σε μία πόλη τόσο επικίνδυνη, να βρίσκεσαι ξαφνικά σε μια περιοχή χωρίς εγκληματικότητα έχοντας έναν σεκιουριτά πρωί – βράδυ κάτω από το παράθυρό σου.

Την επικινδυνότητα τη μυρίζεσαι όταν τολμήσεις να απομακρυνθείς από το λιμάνι, όταν προσπεράσεις και την παρακείμενη Little Italy, τη γραφική συνοικία με τα χαμηλά σπίτια και τα δεκάδες ιταλικά εστιατόρια.

Η πόλη είναι σε πολλά σημεία της κομψή, έχει και σύγχρονα και καλοσυντηρημένα παλιά κτίρια, «παράσημα» από την εποχή της ακμής της. Έχει μουσεία (εκτός από εκείνα του λιμανιού) που αξίζουν μία επίσκεψη όπως το Walters Art Museum με μια πολύ εντυπωσιακή συλλογή έργων τέχνης και το National Great Blacks in Wax Museum. Έχει ζωολογικό κήπο. Έχει τον πρώτο καθεδρικό ναό των ΗΠΑ, τη Βασιλική της Αναλήψεως. Όχι πολύ μακριά από το λιμάνι, στο κέντρο της πόλης, για την ακρίβεια στη συμβολή των οδών Fayette και N Greene, σε ένα μικρό κοιμητήριο το Wesrminster Hall, βρίσκονται και οι δύο τάφοι του Εντγκαρ Αλαν Πόε που έζησε στη Βαλτιμόρη και πέθανε εκεί, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, το 1849. Ο πρώτος τάφος που φέρει ένα πέτρινο κοράκι βρίσκεται στο σημείο που θάφτηκε αρχικά ο ποιητής και σήμερα είναι κενοτάφιο. Ο δεύτερος (μπροστά ακριβώς στην είσοδο του νεκροταφείου) έγινε με έξοδα των μαθητών της Βαλτιμόρης. Εκεί μεταφέρθηκαν τα κόκαλα του Πόε. Μαζί του βρίσκονται θαμμένες η εξαδέλφη του και σύζυγός του Βιρτζίνια Κλεμ (την παντρεύτηκε όταν εκείνος ήταν 27 ετών και εκείνη 13 ετών) και η θεία του και πεθερά του Μαρία Κλεμ.

Η πόλη έχει βεβαίως και γειτονιές που καλό είναι να αποφεύγεις. Βρεθήκαμε σε μια τέτοια τυχαία. Περπατούσαμε και καταλαβαίναμε από τα καθόλου φιλικά βλέμματα πως πιθανώς θα ήταν πιο συνετό να γυρίζαμε πίσω. Βλακωδώς δεν το κάναμε, για να βρεθούμε ξαφνικά σε ένα πεζοδρόμιο, έξω από μια μεγάλη σκεπαστή αγορά, που ήταν γεμάτο εξαθλιωμένους ναρκομανείς. Στράφηκαν κατά πάνω μας, πιθανώς για να ζητήσουν χρήματα. Προσπαθήσαμε να σταματήσουμε ένα ταξί για να φύγουμε. Σταμάτησαν δύο. Οι οδηγοί τους άρχισαν να τσακώνονται για το ποιος έπρεπε να μας πάρει, ανταλλάσσοντας βρισιές. Αποφασίσαμε να συνεχίσουμε πεζοί, μη θέλοντας να εμπιστευτούμε την τύχη μας σε κανέναν εκ των δύο. Γυρίσαμε την πλάτη και αρχίσαμε να απομακρυνόμαστε όσο πιο… διακριτικά και αθόρυβα μπορούσαμε, ακούγοντάς τους να έχουν σταματήσει τον μεταξύ τους καβγά και να βρίζουν πλέον εμάς που τους σνομπάραμε.

Βρήκαμε καταφύγιο στο American Visionary Art Museum, το οποίο δεν είναι ακριβώς μουσείο αλλά μια θεότρελη έκθεση με διάφορα περίεργα έργα τέχνης και αντικείμενα – όσο περίεργο και χαρούμενο είναι το εξωτερικό του, άλλο τόσο είναι και το εσωτερικό του. Μετά περπατήσαμε στην παραλία και κατευθυνθήκαμε προς το Barnes and Noble, ένα από τα τρία βιβλιοπωλεία της γνωστής αλυσίδας που διαθέτει η πόλη, το οποίο στεγάζεται σε ένα τεράστιο κτίριο. Πρόκειται για ένα από τα πιο εντυπωσιακά καταστήματα που έχω δει στη ζωή μου. Το κτίριο είναι γνωστό ως Pier Four Power Plant και όπως το λέει ο τίτλος του ήταν σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Άριστα αναπαλαιωμένο, μετατράπηκε σε χώρο γνώσης και ψυχαγωγίας όπου συναντιέται όλη η πόλη. Άλλη μία προσπάθεια για την αναβάθμιση της Βαλτιμόρης. Μία από τις πολλές προσπάθειες που γίνονται σε μια πόλη γεμάτη πληγές. Το πείραμα με την ανάπλαση του λιμανιού φαίνεται πως πέτυχε. Η επιχείρηση – αναγέννηση συνεχίζεται. Αναρωτιέμαι αν η Βαλτιμόρη του μέλλοντος θα μπορέσει κάποια στιγμή αν όχι να ανταγωνιστεί, τουλάχιστον να σταθεί χωρίς ντροπή δίπλα στις λαμπερές και φημισμένες αδελφές της, την Ουάσιγκτον, τη Νέα Υόρκη και τη Βοστόνη, ή αν θα παραμείνει το ατίθασο αποπαίδι της Ανατολικής Ακτής.

(Φωτογραφία εξωφύλλου: iStock/Getty Images/Ideal Images