Είδαμε τον καταπληκτικό θεατρικό «Ρινόκερο» με άλλο μάτι, λόγω πανδημίας

Πολλές παραστάσεις κάνουν αλλεπάλληλα sold out, αλλά δεν συζητιούνται τόσο θετικά όσο ο «Ρινόκερος», που σκηνοθέτησε ο Γιάννης Κακλέας με πρωταγωνιστή τον Άρη Σερβετάλη και παίζεται για δεύτερη χρονιά στο θέατρο Κιβωτός. Όποιος τον είχε δει πέρσι είχε να πει μόνο καλά, ή μάλλον μόνο ενθουσιώδη λόγια.

Το στρατηγείο του Winston Churchill, έγινε ξενοδοχείο!

Αυτό ήταν το κίνητρο για να επιλέξω να είναι η πρώτη παράσταση που θα έβλεπα τη φετινή –πρωτοφανή– θεατρική σεζόν. Η αλήθεια είναι ότι δεν είμαι εξοικειωμένος με το έργο του Ευγένιου Ιονέσκο και ο χαρακτηρισμός «θέατρο του παραλόγου» με φόβιζε. Ωστόσο, σε μια εποχή που «παράλογα» πράγματα έχουν πια γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας, ο «Ρινόκερος» μου φάνηκε εξαιρετικά επίκαιρος.

Στο έργο, οι κάτοικοι μιας πόλης μεταμορφώνονται σε ρινόκερους, σαν να τους έχει χτυπήσει ένας μεταδοτικός ιός – και φαντάζομαι οι περσινοί θεατές θα είδαν το έργο με πολύ διαφορετική ψυχολογία από εμάς. Φέτος, όμως, δεν μπορούσες να μη σκέφτεσαι τον κορονοϊό, ειδικά αφού φορούσαμε μάσκα και τηρούσαμε τις αποστάσεις, σε μια αίθουσα που ήταν πάλι sold out αλλά υποχρεωτικά με πολλά άδεια καθίσματα.

Στην αρχή της παράστασης, ο Κακλέας έχει εντάξει στο έργο την κουλτούρα των social media, που όταν γράφτηκε το έργο δεν υπήρχαν ούτε ως υποψία. Όμως εκεί αρχίζεις να καταλαβαίνεις ότι το «παράλογο» του Ιονέσκο δεν είναι καθόλου παράλογο. Είναι απλώς μια αλληγορία, που αποδίδει με σουρεαλιστικό τρόπο μια συμπεριφορά πανανθρώπινη, ίδια στο πέρασμα του χρόνου ακόμα κι όταν τα εργαλεία μέσα από τα οποία εκφράζεται είναι διαφορετικά.

Οι «ειδήσεις» που μεταδίδονταν στη μεγάλη «μικρή οθόνη» της σκηνής, με όλο το στόμφο και τη διάθεση εντυπωσιασμού των σύγχρονων δελτίων ειδήσεων, θα μπορούσαν να μιλούν ακόμα και για την τωρινή πανδημία. Οι αντιδράσεις του όχλου που αρνείται την ύπαρξη της «ρινοκερίτιδας» θα μπορούσαν να είναι εκείνες των αρνητών του κορονοϊού. Ο κεντρικός ήρωας, που διεκδικεί το δικαίωμά του στην ελευθερία και τη διαφορετικότητα, θα μπορούσε να είναι κάποιος που παλεύει ενάντια στον νεοναζισμό, τις διακρίσεις και τον ρατσισμό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Σοφία Λόρεν: Στα παρασκήνια της νέας της ταινίας

«Ο “Ρινόκερος” είναι ένα έργο που αντιτίθεται σε κάθε μαζική υστερία, σε κάθε επιδημία που καλύπτεται κάτω από τον μανδύα της λογικής και των ιδεών”, είχε πει ο Ιονέσκο. «Είναι ένα έργο που αποκαλύπτει τις κοινωνικές αρρώστιες που με άλλοθι τις ιδεολογίες μεταμορφώνουν τον άνθρωπο σε επιθετικό ζώο. Που τον αποκτηνώνουν και ύστερα τον εγκαταλείπουν σκλάβο του συστήματος».

Ο φασισμός ήταν η αφορμή για να γράψει το έργο, το 1959, και οι σημερινοί «φασισμοί» κάθε είδους το καθιστούν πάντα επίκαιρο. Τελικά, μπορεί η ύπαρξη μιας πραγματικής αρρώστιας στην ατμόσφαιρα να σε αποπροσανατολίζει στην αρχή, όμως το κείμενο σε φέρνει στον δρόμο του, για να σκεφτείς πέρα και πάνω από τη συγκεκριμένη συνθήκη.

Η ερμηνεία του Άρη Σερβετάλη έχει τεράστιο μερίδιο στην επιτυχία της παράστασης. Κάποια από τις αγωνίες που βιώνει ο ήρωάς του μπορεί να την έχεις ζήσει κι εσύ, και ο τρόπος που τις αποδίδει σε κάνει να ξεχνάς ότι υποκρίνεται. Όσοι τον πλαισιώνουν στέκονται στο ύψος των περιστάσεων, αλλά όπως και να το κάνουμε η δική του ερμηνεία είναι ένα πραγματικό ρεσιτάλ.

Φωτογραφίες: Κώστας Γκιόκας